Emeklilik huzurlu ve güvenceli bir yaşamın kapılarını açar. Ancak bu sürece erişebilmek için doğru finansal planlamalar yapmak şart. Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), bu planlamalarda kritik bir role sahip ve yıllar içinde biriken fonlar, emeklilik döneminde size düzenli bir gelir sağlama şansı sunar. Bu süreçte yıllık gelir sigortası, BES hesaplarınızı emeklilik maaşına dönüştürmenizi sağlayarak finansal geleceğinizi şekillendirir. Bu yazımızda, yıllık gelir sigortasının ne olduğunu, yıllık gelir sigortasıyla emeklilik maaşınızın nasıl hesaplandığını ve ömür boyu maaş alma konusunu detaylı bir şekilde ele alacağız.
Yıllık Gelir Sigortası Nedir?
Bireysel Emeklilik hesabınızın 10 yılı ve yaşınızın 56’yı doldurması (veya geçmesi) durumunda tercihiniz belli bir süre ya da ömür boyu maaş alma hakkınızı kullanmak ise, bu noktada yıllık gelir sigortası devreye giriyor.
Yıllık Gelir Sigortası, BES’te biriken paranızı toplu almak yerine, belirli bir süre veya ömür boyu (pratikte çoğunlukla 20 yıla kadar) düzenli gelir şeklinde almanızı sağlayan bir sigorta sözleşmesidir. Bu sayede, emeklilik döneminizde, tıpkı maaş alır gibi aylık, üç aylık veya yıllık periyotlarla düzenli ödeme almanız mümkün olur. Eğer “ek maaş alarak çalışırkenki konforumu korumak” ya da “emeklilikte düzenli ek gelir elde etmek” gibi bir amacınız varsa, yıllık gelir sigortası tam da aradığınız çözüm olabilir.
Yıllık Gelir Sigortası ile BES Emekli Maaşı Nasıl Alınır?
BES’te en az 10 yıl kaldıysanız ve 56 yaşınızı doldurduysanız emekliliğe hak kazanırsınız. Bu noktada, bütün birikiminizi toplu almak yerine, bir kısmını ya da tamamını “yıllık gelir sigortası”na aktararak düzenli maaş alma seçeneğini kullanabilirsiniz. Sigorta poliçenizde belirlenen süre (örneğin 15 veya 20 yıl) boyunca maaş ödemesi yapılır. Eğer sigorta şirketi ve ürünü “ömür boyu” ifadesi kullanıyorsa, bunun da çoğu zaman 20 yıllık bir plan olduğunu unutmayın. Ömür boyu maaş konusuna yazını ilerleyen kısımlarında daha detaylı değindik.
Ödeme Planı Seçenekleri
- Aylık/Üç Aylık/Altı Aylık/Yıllık: Maaş ödemesinin hangi aralıklarla yapılacağını seçebilirsiniz.
- Tek Seferlik/Taksitli Prim: Sigorta şirketine tek seferde toplu prim ödeyerek veya taksitli prim seçeneklerinden yararlanarak bu hakkınızı kullanabilirsiniz.
Bu ödemeler, sigorta şirketinin hazırladığı “emeklilik gelir planı”na göre şekillenir. Ayrıca lehtar (mirasçı) belirleme imkânınız olduğu için, sizin adınıza sigorta ödemelerinin devam etmesini isteyebilir veya vefat durumunda lehtarın hak sahibi olmasını sağlayabilirsiniz.
Yıllık Gelir Sigortası İle Maaş Hesaplama Süreci
Yıllık gelir sigortası kapsamındaki anlaşmalar, sigorta şirketleri tarafından düzenlenmekte ve katılımcı ile emeklilik şirketi arasında yapılmakta. Bireysel emeklilikte elde edilen gelir, katılımcının belirlediği ödeme planına göre sigorta şirketi tarafından sağlanmakta.
Eğer “Yıllık Gelir Sigortası yaptırırsam ayda ne kadar maaş alırım?” diye merak ediyorsanız, bu sorunun net bir cevabı yok; çünkü tutar aşağıdaki faktörlere göre değişir:
- Birikim Tutarınız: Emeklilik hesabınızda birikmiş toplam tutar ne kadar?
- Belirlediğiniz Süre: Maaş ödemesi ne kadar süreyle yapılacak (10, 15, 20 yıl)?
- Getiriler ve Ekonomik Koşullar: Fonlarınızın yatırım getirileri, piyasanın durumu, enflasyon, mortalite tabloları, teknik faiz oranları vb.
Sigorta şirketleri, yıllık gelir sigortası için bu hesaplamalar doğrultusunda katılımcıya çeşitli planlar sunar. Katılımcı kendi finansal gücüne uygun olan bir plan seçme şansına sahiptir. Genellikle sigorta şirketleri veya Emeklilik Gözetim Merkezi (EGM) gibi kurumlar, web sitelerindeki online hesaplama araçlarıyla tahmini maaşınızı gösterebilir. Girmeniz gereken bilgiler birikim tutarınız, yaşınız ve tercih ettiğiniz maaş ödeme süresidir. Sonrasında size “aylık tahmini maaş” gibi bir çıktı sunulur.
Örnek maaş hesaplaması ve Emeklilik Gözetim Merkezi’nin maaş hesaplama aracı hakkında “Bireysel Emeklilikten Emekli Olanlar Ne Kadar Maaş Alır?” yazımızdan detaylı bilgi alabilirsiniz.
Ödemeleri Etkileyen Teknik Faktörler
Yıllık gelir sigortası düzenli ödeme (maaş) hesaplamasında bir çok teknik faktör etkili. Şimdi bunları inceleyelim:
- Teknik Faiz: Sigorta şirketlerinin, yasal sınırlar çerçevesinde belirlediği bir faiz oranıdır. Mevzuata göre Sigortacılık ve Özel Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu (SEDDK), bu oranın alt ve üst sınırlarını belirleme yetkisine sahiptir.
- Fon Getirileri: Birikiminiz hangi fonlarda değerlendiriliyorsa, onların performansı da maaşınızın tutarını etkiler.
- Mortalite Tabloları: Sigorta şirketlerinin ortalama insan ömrüne dair kullandığı istatistikler (çoğu zaman 20 yıla kadar planlama yapılır). Türkiye Hazine ve Maliye Bakanlığı’nın 2010 mortalite tablosuna göre, kadınlar için ortalama yaşam süresi 78, erkekler için ise 72 olarak hesaplanmıştır. Bu yaşam süreleri, çoğu emeklilik şirketinin maaş hesaplamalarında temel alınmakta. Ancak, şirketler yasal çerçevede ve sigortacılık prensipleri gereği bu tablolarda gerekli gördüklerinde değişiklik yapabilirler.
- TÜFE Artışı: Maaşınızın her yıl en az enflasyon (TÜFE) oranında artması beklenir.
Tüm bu etkenler bir arada değerlendirilir ve siz emeklilik dönemi boyunca mümkün olan en iyi geliri almaya çalışırsınız. Elbette plan sürecinde gider kesintileri veya ek masraflar da olabilir; bu nedenle sözleşme detaylarını incelemeyi ihmal etmeyin.
Yıllık Gelir Sigortasında “Ömür Boyu” İfadesi Nedir?
Birçok sigorta şirketi pazarlamada “ömür boyu” ifadesini kullansa da, uygulamada bu genellikle 15-20 yıllık ödeme planını ifade eder. Türkiye’deki ortalama yaşam beklentisine göre yapılan aktüeryal hesaplamalar, şirketlerin çoğunun 20 yılı aşan taahhütler vermesini güçleştirir. Dolayısıyla “ömür boyu” ifadesi, fiiliyatta büyük ölçüde 20 yıl süreli gelirle sınırlı kalır. Şayet şirketinizin sunduğu özel bir annüite ürünü veya uzun süreli gelir planı varsa, sözleşme detaylarından gerçekten “ölene kadar” ödeme yapılıp yapılmayacağını mutlaka kontrol edin. Çünkü bu tür ürünler, ek teminatlar ve farklı reasürans anlaşmaları gerektirebilir. Piyasayı araştırırken, planın süresi, getiri oranları, gider kesintileri gibi koşulları karşılaştırmak da kararınızı daha sağlıklı vermenizi sağlar.
Aktüeryal Hesaplamalar Nedir, Annüite Ürünleri Ne Anlama Gelir?
“Aktüeryal hesaplamalar” ve “annüite ürünleri” gibi kavramlar, daha önce duymadıysanız kafa karıştırıcı gelebilir. Şimdi bu iki kavramı basitçe açıklamaya çalışalım:
- Aktüeryal Hesaplamalar: Emeklilik veya sigorta şirketlerinin “ne kadar süreyle gelir ödemesi yapabilecekleri” gibi konuları daha sağlıklı tahmin edebilmek için kullandığı bir yöntemdir. Bu hesaplamalar; istatistiksel verilere, ortalama yaşam süresi bilgilerine (örneğin insan ömrü ortalamalarına) ve diğer risk faktörlerine dayanır. Kısacası, kaç kişinin belirli bir yaşa kadar yaşayabileceğini veya ne kadar süre ödeme yapılacağını öngörmeye yardımcı olan teknik bir çalışmadır.
- Annüite Ürünü: Kişinin toplu olarak bir para yatırıp, karşılığında düzenli (örneğin aylık) gelir elde etmesini sağlayan özel bir sigorta sözleşmesidir. “Yıllık Gelir Sigortası” olarak da anılabilir. Bu ürün, çoğunlukla emeklilik dönemi boyunca belirli periyotlarla düzenli maaş ödenmesini temin eder. Ancak Türkiye’de uzun yıllar boyunca her katılımcıya ‘ölene kadar’ ödeme yapabilecek yapıda bir annüite henüz çok yaygın değildir. Genelde 15 veya 20 yılla sınırlı planlar şeklinde sunulur.
Sigortalının Vefatı Durumunda
Vefat hâlinde, yıllık gelir sigortası poliçenizdeki lehtarlar devreye girer. Eğer poliçenizde böyle bir kapsam varsa, aileniz veya kanuni mirasçılarınız düzenli ödeme almaya devam edebilir ya da toplu ödeme alabilir. Bu durum, poliçenizin şartlarına göre değişiklik gösterir; dolayısıyla “miras kalma” konusunu mutlaka sigorta şirketiyle konuşarak netleştirmenizde fayda var. BES’te lehtarlık hakkında bağlantıdaki içeriğimizden bilgi alabilirsiniz.
BES’e DijiBES.com Aracılığıyla Hemen Katılın
Bireysel Emeklilik Sistemi’ne dahil olarak emekli maaşı elde etme yolunda, sistemi etkin kullanmanın önemi büyük! Erken yaşta sisteme katılarak ve yatırım stratejilerinizi düzenli olarak gözden geçirerek, sistemden maksimum verim alabilirsiniz. BES, gelecekteki finansal hedeflerinize ulaşmanızı ve kaygısız bir emeklilik dönemi geçirmenizi sağlar. Hemen bir BES başvurusu yaparak bu avantajlardan yararlanmaya başlayın!
